We zien dat onze uitgaven groeien door onder meer de inflatie, arbeidskosten en ook gewenste investeringen op kwaliteit van dienstverlening en op uitvoering van reguliere taken.
De gemeente Dalfsen is een financieel gezonde gemeente. En we willen dat ook blijven. We ramen daarom realistisch en behoedzaam met het oog op de toekomst en zo te kunnen inspelen op de steeds veranderende omgeving.
Financieel meerjarenbeeld begroting 2023-2026
Het begrotingssaldo laat meerjarig een voordeel zien. De septembercirculaire was nog niet ontvangen ten tijde van het opstellen van deze begroting en is daarom nog niet meegenomen in onderstaande cijfers.
Programma | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
|---|---|---|---|---|
Bestuur, ondersteuning & alg. dekkingsmiddelen | 38.994 | 41.514 | 44.394 | 41.121 |
Openbare orde en veiligheid | -2.559 | -2.703 | -2.630 | -2.665 |
Beheer openbare ruimte | -5.240 | -5.442 | -5.528 | -5.577 |
Economische zaken | -188 | -166 | -166 | -166 |
Onderwijs en vrije tijd | -4.611 | -4.825 | -4.913 | -4.919 |
Inkomensondersteuning | -2.094 | -2.104 | -2.121 | -2.138 |
Sociaal domein | -22.450 | -22.513 | -22.240 | -22.596 |
Duurzaamheid en milieu | -460 | -478 | -494 | -490 |
Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting | -1.235 | -1.181 | -1.118 | -1.100 |
Begrotingssaldo 2023-2026 | 157 | 2.101 | 5.185 | 1.470 |
In de volgende tabel zijn de ontwikkelingen vanaf de begroting 2022-2025 op een rijtje gezet.
Primaire begroting | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
|---|---|---|---|---|
Stand programmabegroting 2022-2025 structurele mutaties | 736 | 688 | 932 | 932 |
Totaal structurele wijzigingen | -1.718 | -2.216 | -2.231 | -3.016 |
Totaal gevolgen mutaties Investeringsplan (hoofdstuk 4) | -8 | -12 | -14 | -32 |
Structureel saldo vóór mutaties Investeringsplan | -991 | -1.540 | -1.312 | -2.116 |
Amendement afschaffen hondenbelasting | -145 | -147 | -149 | -152 |
Structureel saldo Perspectiefnota 2023-2026 | -1.136 | -1.687 | -1.462 | -2.268 |
Stand programmabegroting 2022-2025 incidentele mutaties | -464 | -214 | -75 | -75 |
Totaal incidentele wijzigingen | -207 | 0 | 17 | 12 |
Incidenteel saldo Perspectiefnota 2023-2026 | -671 | -214 | -58 | -63 |
Totaal saldo ná mutaties Perspectiefnota | -1.807 | -1.901 | -1.520 | -2.331 |
Mutaties begroting 2023 | 1.964 | 4.002 | 6.705 | 3.801 |
Saldo meerjarenbegroting 2023-2026 | 157 | 2.101 | 5.185 | 1.470 |
Totaal - incidenteel saldo begroting 2023 | -1.910 | -1.716 | -68 | |
Totaal - structureel saldo begroting 2023 | 2.067 | 3.817 | 5.253 | 1.470 |
Saldo meerjarenbegroting 2023-2026 | 157 | 2.101 | 5.185 | 1.470 |
Ten opzichte van de Perspectiefnota 2023-2026 is het financieel meerjarenbeeld verbeterd. De mutaties in de begroting 2023-2026 bestaan uit verschillende voor- en nadelen. Grofweg zien we de volgende componenten:
- Algemene uitkering
- Inwoner centraal
- Inkomensondersteuning en sociaal domein
Algemene uitkering
U bent met een afzonderlijke notitie geïnformeerd over de doorrekening van de meicirculaire. De financiële effecten hiervan zijn voor de jaren 2023-2026 in deze begroting verwerkt. Daarnaast is er voor 2025 en 2026 uit voorzichtigheidsprincipe rekening gehouden met de afschaffing van de opschalingskorting op basis van uitspraken over het accres.
In de begroting 2022-2025 is binnen het beleidsveld algemene uitkering voor de jaren 2023 tot en met 2025 een stelpost ‘compensatie rijk uitgaven jeugdhulp’ opgenomen. In augustus jl. zijn door Rijk, IPO en VNG (aanvullende) afspraken gemaakt over de wijze waarop gemeenten deze middelen in de begroting 2023-2026 kunnen verwerken. Uitkomst daarvan is dat we rekening mogen houden met een besparing van de uitgaven jeugd als gevolg van maatregelen die het rijk gaat uitwerken. Dit geeft voor de jaren 2024 en 2025 een verschuiving van respectievelijk € 93.000 en € 465.000 van beleidsveld algemene uitkering naar beleidsveld jeugdzorg. Voor 2026 zorgt dit binnen het beleidsveld jeugdzorg voor een verlaging van de uitgaven van € 471.000. Om te komen tot een besparing van de uitgaven is een rijksverantwoordelijkheid.
Inwoner centraal
We hechten grote waarde aan de betrokkenheid van inwoners, initiatieven van inwoners worden omarmd en getoetst op inpasbaarheid. We richten ons op de onderlinge verbondenheid van onze gemeenschappen. Om dat adequaat op te kunnen pakken, is er structurele formatie nodig in de vorm van gebiedsverbinders en participatie expert.
In het proces van ”Samen Verder Reizen” werken we aan de organisatieontwikkeling om continu en wendbaar in te spelen op de vraag en verwachtingen van de samenleving. Voor de samenhang en begeleiding is in 2023-2024 een organisatieadviseur aangetrokken.
Naast de doorontwikkeling van de organisatie willen we de bevoegdheden en verantwoordelijkheden lager in de organisatie leggen. Daarom hebben we er voor gekozen om na de aanstelling van de nieuwe gemeentesecretaris de vacature van directeur niet open te stellen. Wij hebben ervoor gekozen om een deel van de directietaken te beleggen bij het managementteam. Om het MT in staat te stellen hun taken goed te kunnen uitoefenen hebben wij de personeelsbegroting anders opgezet. Door de andere opzet worden managers zelf verantwoordelijk voor de formatie en budgetten van hun eenheid en kunnen binnen de gestelde kaders keuzes maken.
Enkele jaren geleden is er fors bezuinigd op het budget voor ziekteverzuim. Echter de laatste twee jaar laten de verzuimcijfers conform het landelijke beeld ook in Dalfsen een stijgende lijn zien. Het ziektebudget is daardoor niet langer toereikend. Het is noodzakelijk om dit op een realistisch bedrag te gaan begroten. Het niet kunnen vervangen van (langdurig) zieke medewerkers lijdt tot vertraging en extra werkdruk.
Door de schaarste op de arbeidsmarkt zijn de tarieven voor inhuur fors gestegen. Om mee te kunnen met de markt en continuïteit te kunnen bieden hebben wij de post inhuur naar boven bij moeten stellen.
Nieuwe opzet begroting en planning & controlcyclus.
De huidige opzet van de P&C cylcus is erg arbeidsinstensief voor de organisatie en is meer geworden tot een instrument van verantwoording dan een sturingsinstrument. Dat willen we graag kantelen om zo de raad beter in zijn kracht te zetten door met meer sturingselementen en dashboards te gaan werken en minder focus te leggen op verantwoording. De verantwoording willen we meer benadrukken in de jaarrekening. Daarnaast willen we samen met u de mogelijkheden verkennen om te komen tot een beter aansluitende begroting, bijvoorbeeld in de vorm van “zero based” begroten.
Inkomensondersteuning en sociaal domein
Op basis van de laatste realisatiecijfers voorzien we een dalende trend op het aantal indicaties bij onder meer begeleiding WMO, PGB's, maatwerkvoorzieningen rolstoelen en woningen. Deze verwachting is ook voor het aantal clienten voor de IOAW. Tegelijkertijd zien we ook hogere tarieven.
Terwijl voor we voor de participatie juist een stijging van het aantal cliënten met een nieuwe beschut indicatie verwachten.
De aanbesteding van het nieuwe inkoopmodel voor de jeugdzorg leidt tot hogere en ook reële tarieven. Verwachting is dat op basis van 2 jaar ervaring dit gaat leiden tot betere sturing en beheersing van de budgetten. Dit betekent voor de kortere termijn (2023 en 2024) hogere uitgaven, en dat voor 2025 en 2026 de geraamde risico stelpost kan vervallen.
We geven een toelichting per programma in de paragraaf financiën onderdeel financiële bijstellingen.
Financiële positie
De gezondheid van een gemeente is af te leiden uit de financiële positie.
Het belangrijkste onderdeel hierin is de opbouw van het structureel begrotingssaldo. Conform het BBV is hieronder de opbouw weergegeven.
In de tabel hierna wordt, conform het BBV, de opbouw van structureel begrotingssaldo weergegeven.
Presentatie structureel begrotingssaldo | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
|---|---|---|---|---|
bedragen x € 1.000 | ||||
Saldo baten en lasten | -1.286 | 830 | 4.204 | 483 |
Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves | 1.443 | 1.271 | 981 | 987 |
Begrotingsresultaat na bestemming | 157 | 2.101 | 5.185 | 1.470 |
Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 1.910 | 1.716 | 68 | 0 |
Structureel begrotingssaldo (afgerond) | 2.067 | 3.817 | 5.253 | 1.470 |
De in de tabel opgenomen bedragen incidentele lasten en baten sluiten aan op de totalen uit het overzicht incidentele lasten en baten en bevatten eveneens de incidentele mutaties reserves.
Daarnaast is de ontwikkeling van de reserves, schuldenlast en de grondexploitatie terug te zien in de financiële kengetallen. In onderstaande tabel zijn deze weergegeven, waarbij we aansluiten bij de signaleringswaarden van de VNG.
Financiële kengetallen | Rekening 2021 | Begroting 2022 | Begroting 2023 | Begroting 2024 | Begroting 2025 | Begroting 2026 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Netto schuld quote | 18% | 29% | 29% | 30% | 24% | 21% | |
Netto schuld quote gecorrigeerd | 11% | 22% | 23% | 23% | 17% | 15% | |
Solvabiliteitsratio | 54% | 54% | 54% | 55% | 54% | 54% | |
Structurele exploitatieruimte | 2,38% | 2,66% | 3,02% | 5,06% | 6,94% | 2,01% | |
Grondexploitatie | 8% | 8% | 5% | 3% | -2% | -5% | |
Belastingcapaciteit | 96% | 99% | 97% | 91% | 86% | 81% |
De kengetallen laten zien dat onze schuldenpositie en solvabiliteitsratio goed te noemen zijn. De gemeente heeft nog de mogelijkheid om meer inkomsten uit belastingen te verwerven. Ten aanzien van de grondexploitaties is te zien dat de komende jaren de voorraden gronden afnemen en daarmee de kwetsbaarheid wordt verminderd. Tegelijkertijd komen hiermee ook de ambities met betrekking tot maatschappelijke doelen die ruimte vragen in het gedrang.
Al met al kunnen we concluderen dat er sprake is van een gezonde financiële positie en een positieve ontwikkeling hierin.
Reserves
In de volgende tabel is het verloop van de reserves op hoofdlijnen weergegeven voor de meerjarenbegroting.
Reserves | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
|---|---|---|---|---|
Algemene reserves | 17.148 | 16.976 | 16.921 | 16.856 |
Bestemmingreserves | 21.554 | 20.448 | 19.521 | 18.599 |
totaal | 38.702 | 37.424 | 36.442 | 35.455 |
resultaat | 157 | 2.101 | 5.185 | 1.470 |
De norm die wij voor ons zelf voor de ratio weerstandsvermogen hebben gesteld komt op een score van 2 (uitstekend). Op basis van de berekende risico's en de reservepositie behalen we een ratio van 6,1 waarderingscijfer A. Dit betekent dat de gemeente in zeer ruime mate in staat is om tegenvallers op te vangen zonder dat dit de continuïteit van de organisatie in gevaar brengt.